Tworzenie filmów według Jima Jarmuscha - pięć złotych zasad mistrza. Przegląd 7x Jarmusch w kinach

Amerykański buntownik o europejskiej wrażliwości, egzystencjalista, poeta, kinofil, muzyk rozkochany w jazzie i rocku, twórca obdarzony abstrakcyjnym poczuciem humoru – Jim Jarmusch to król kina niezależnego, nierozerwalnie związany z historią Gutek Film. W 2004 roku reżyser podzielił się z czytelnikami magazynu MovieMaker swoimi pięcioma zasadami dotyczącymi tworzenia filmów. Choć, jak to bywa u Jarmuscha – warto traktować je z lekkim przymrużeniem oka...

Zasada #1: Nie ma żadnych zasad.
Istnieje tyle pomysłów na zrobienie filmu, ilu jest potencjalnych filmowców. To otwarta forma. Nigdy nie ośmieliłbym się radzić komukolwiek, co lub jak ma robić. To tak, jakbym mówił, jaką religię ktoś ma wyznawać. Pieprzę takie teksty. Są wbrew mojej życiowej filozofii, która jest raczej kodeksem niż zbiorem zasad. Dlatego najlepiej nie zwracaj uwagi na to, co jest tu napisane i traktuj ten tekst jako zbiór osobistych przemyśleń, przeznaczonych wyłącznie dla mnie. Każdy może przygotować sobie własny zestaw takich „notatek”. Jeśli ktoś usiłuje Ci wmówić, że istnieje tylko jeden słuszny sposób robienia filmów, radzę zatkać uszy i uciekać, gdzie pieprz rośnie.

Zasada #2: Nie daj się dorwać s….synom!
Czasem mogą okazać się pomocni, czasem nie, ale nie pozwól, żeby Ci przeszkodzili w robieniu filmu. Producenci, dystrybutorzy, specjaliści od reklamy NIE SĄ FILMOWCAMI. Pozwalanie komuś na dyktowanie swoich warunków i wyrażanie siebie poprzez film nie leży w ich interesie. Dlatego nie widzę powodu, żeby filmowcy mieli pozwalać tej całej bandzie na decydowanie, w jaki sposób mają pracować. Unikaj pochlebców wszelkiej maści. Wokół planu zawsze kręcą się ludzie chcący na Tobie zarobić lub zyskać sławę. Zwykle tak się znają na kręceniu filmu, jak George W. Bush na walce wręcz.

Zasada #3: Producent ma służyć filmowi, a nie odwrotnie.
Niestety w branży filmowej najczęściej ma miejsce właśnie ta druga sytuacji. Filmu nie robi się, aby dopasować go do budżetu lub planu dni zdjęciowych. Filmowców, którzy tego nie rozumieją, powinno się powiesić głową w dół i spytać, dlaczego mają niebo pod nogami.

Zasada #4: Praca nad filmem to wysiłek grupowy.
Współpracuje się z różnymi ludźmi, czasem o bardzo silnych osobowościach. Warto zadbać, aby byli skoncentrowani wyłącznie na swoich zadaniach i nie wtykali nosa w cudze sprawy. Traktuj jednak wszystkich po równo i odnoś się do nich z szacunkiem. Asystent kierownika produkcji, pilnujący porządku na planie, jest tak samo ważny jak aktorzy, operator kamery, scenograf czy reżyser. Hierarchia jest dobra dla ludzi, którzy mają problem z własnym ego lub dla wojskowych. Jeśli dobierzesz sobie odpowiednią ekipę, masz szansę nakręcić znacznie lepszy film niż gdybyś musiał o wszystkim decydować. Osobom, które nie lubią pracować w zespole, polecam malowanie obrazów lub pisanie książek. Tych o zapędach dyktatorskich zachęcam do wypróbowania się w polityce.

Zasada #5: Wszystko już było.
Nie bój się ściągać skąd tylko można, jeżeli tylko da to kopa Twojej wyobraźni. Pochłaniaj stare i nowe filmy, słuchaj muzyki, czytaj powieści i poezję, chodź na wernisaże, zapisuj sny, patrz na budynki, mosty, znaki drogowe, drzewa, chmury, zbiorniki wodne, analizuj światło i cienie. Wybieraj jednak tylko to, co bezpośrednio przemawia do Twojej duszy. Tylko wtedy Twoje dzieła będą prawdziwe. Autentyzm jest nieoceniony. Nie ma czegoś takiego jak oryginalność. Pamiętaj, co powiedział Jean-Luc Godard: „Nieważne, skąd bierzesz – ważne, co z tym robisz”.

W ramach przeglądu 7xJarmusch prezentujemy siedem wczesnych filmów amerykańskiego mistrza:
„Nieustające wakacje” (1980),
„Inaczej niż w raju” (1984),
„Poza prawem” (1986),
„Mystery Train” (1989),
„Noc na ziemi” (1991),
„Truposz” (1995),
„Kawa i papierosy” (2003).

W listopadzie i grudniu zapraszamy na lokalne odsłony przeglądu do wybranych kin w całej Polsce, których pełną listę można znaleźć na stronie 7jarmusch.gutekfilm.pl.